محمود مصدق/
از حدود هشت سال پیش که پای «ستاره مربع»ها یا همان کدهای دستوری «یواس‌اس‌دی» (USSD) به برنامه‌های تلویزیونی باز شد، کسی فکرش را نمی‌کرد کار به جایی برسد که صاحبان اپلیکیشن‌های تلفن همراه سهم قابل ملاحظه‌ای از برنامه‌های رسانه ملی را به خود اختصاص دهند، اما در اندک زمانی این حامیان مالی و یا به اصطلاح اسپانسرهای محدود تلویزیونی بودند که با به خدمت گرفتن ستاره مربع‌ها و جولان در رسانه ملی از آب آلوده ذهنیتی که اصالت را به «شانس» و نه «کار و تلاش» می‌دهد ماهی بسیار گرفتند.
• چرا مجالی برای شنیدن نبود؟!
چگونگی این حضور از همان ابتدا انتقادات بسیاری را به همراه داشت، اما سود سرشاری که این گونه رقابت‌ها عاید رسانه ملی و حامیان مالی برنامه‌های آن می‌کرد مجالی را برای شنیدن انتقادها باقی نمی‌گذاشت.
چنانکه رهبر معظم انقلاب یازدهم آذرماه ۱۳۸۳ در تذکری به مسئولان تأکید کرده بودند: «یک روز من دیدم در یک برنامه تلویزیونی پنج میلیون تومان به یک نفر جایزه دادند؛ برای این که به چند سؤال جواب داد! این سرگرمیِ خیلی جالبی نیست. پنج میلیون تومان تقریباً حقوق دو سه ماه یک کارمند متوسط است.»
پاسخ صریح آیت‌الله مکارم شیرازی به استفتائی درباره «مسابقه بزرگ برنده باش» مبنی بر قمار بودن این شیوه از مسابقات و بیانات رهبر معظم انقلاب حجت را برای بسیاری که می‌کوشیدند این شکل از بخت آزمایی‌ها را خالی از اشکال جلوه دهند، تمام کرد.
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با جمعی از کارگران با تأکید بر اینکه نباید فرهنگ نشستن و انتظار ثروت بادآورده را در مردم ترویج کنیم، فرمودند: «باید فرهنگ کار، تولید و تلاش را ترویج دهیم و روحیه انتظار برای ثروت بادآورده را از بین ببریم و روش‌هایی شبیه بخت‌آزمایی را ترویج نکنیم که دستگاه‌های مختلف از جمله صداوسیما باید متوجه این معنا باشند.»
پس از این بیانات، علی عسکری؛ رئیس سازمان صدا وسیما در دستوری به اداره کل بازرگانی سازمان صدا و سیما و خطاب به مهدوی مهر؛ مدیرکل این اداره خواستار تجدید نظر در ظهور و بروز رسانه‌ای اسپانسرهایی شد که مانع ترویج فرهنگ کار و تلاش هستند.
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات نیز در توییتر خود نوشت: «.... طی دستورعملی، مدیران عامل اپراتورهای تلفن همراه را موظف کردم شخصاً بر روند مسابقات غیرمشروع بخت‌آزمایی در تلویزیون و غیرآن نظارت کنند و جلوی این پدیده سوء را بگیرند. عدم رعایت دستورعمل برای اپراتورها عواقب جدی درپی خواهد داشت.»
این در حالی است که روابط عمومی برنده باش در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «در پی انتشار استفتائی درباره مسابقه برنده باش به اطلاع می‌رساند فرض مطرح شده در سؤال استفتاء کامل نیست و طبیعتاً فرض ناکامل، جایگاه سؤال را مخدوش می‌سازد.»
• تغییر اسپانسر با کدام رویکرد؟
علی فروغی؛ مدیر شبکه سه سیما نیز از تغییر اسپانسر این مسابقه تلویزیونی خبر داد و گفت: «با توجه به رهنمود اخیر رهبر معظم انقلاب و به تبع آن دستور رئیس سازمان صداوسیما در سازماندهی اسپانسرها و تعامل با معاون محترم سیما، تصمیم بر این شد تا سازوکار اسپانسری که پشتیبانی مالی برنامه «برنده باش» را انجام می‌دهد، اصلاح و ظرفیت‌های جدیدی به این برنامه اضافه شود.در همین راستا، با این تغییرات، از این پس، مردم نقش آفرینی بیشتری در برنامه «برنده باش» خواهند داشت.»
حال آنکه پس از سخنان رهبر انقلاب شاید وقت آن بود تا دست اندرکاران این برنامه اعلام کنند که با حذف این برنامه در راستای تولید برنامه‌هایی که منطبق با شعار سال یعنی رونق تولید و کار باشد، اقدام کنند، اما تلاش برای حفظ برنامه صرفاً با تغییر اسپانسر رویکردی است که خیلی‌ها را متعجب کرد.
• رفع اشکال؛ حالا چرا؟
علی مطهری؛ نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در این باره به قدس می‌گوید: اعتراض نسبت به این گونه برنامه‌ها قبلاً هم وجود داشت و بعضی از دلسوزان انقلاب اسلامی چنین مطلبی را مطرح کرده بودند ولی اخیراً آیت‌الله مکارم شیرازی و رهبر انقلاب اسلامی هم در این زمینه فرمودند، اما پرسش اینجاست که چرا صدا و سیما اشکال یاد شده را قبل از این رفع نکرد.
وی با اشاره به اینکه مسئله خیلی روشن است، می‌افزاید: وقتی شما این گونه برنامه‌ها را اجرا می‌کنید فرهنگ کار و تلاش در کشور ضعیف می‌شود و اندیشه شانس و اقبال در ذهن مردم رشد می‌کند. در واقع مردم به زبان حال خودشان می‌گویند که کار و تلاش، نقش اساسی در پیشرفتشان ندارد، بلکه شانس و اقبال است که می‌تواند آینده آنان را بسازد. یعنی قطع نظر از جنبه شرعی قضیه اصلاً از جنبه عقلی و نظر به مصلحت جامعه اجرای چنین برنامه‌هایی به صلاح جامعه نیست. البته باید این موضوع را خود سازمان صدا و سیما متوجه می‌شد و لازم نبود حتماً مراجع تقلید و رهبر انقلاب اسلامی وارد این مقوله شوند.
وی با بیان اینکه صدا و سیما به طمع کسب درآمد برنامه «برنده باش» را اجرا کرده است، اما اکنون می‌خواهند آن را به گردن اسپانسرها بیندازند، تصریح می‌کند: این در حالی است که خود صدا و سیما از ماهیت قضیه با خبر بوده است و می‌بایستی مانع پخش آن می‌شد.
مطهری با اشاره به اینکه به هرحال باید از پخش این گونه برنامه‌ها جلوگیری شود، در خصوص نحوه ورود شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما به بحث یاد شده می‌گوید: بنده اطلاعی ندارم که آیا این شورا به رئیس سازمان صدا و سیما در خصوص پخش مسابقات برنده باش تذکری داده است یا خیر، اما گویا اقدام جدی به عمل نیاورده است، چون اگر اقدام جدی می‌کردند حتماً در رسانه‌ها منعکس می‌شد و آثارش را نشان می‌داد.
• شورای نظارت چه می‌کند؟
غلامرضا کاتب؛ عضو شورای نظارت بر صدا و سیما نیز که پس از اعلام مواضع رهبر انقلاب اسلامی وعده داده بود در جلسه بعدی این شورا درباره حواشی «برنده باش» بحث شود، به «قدس» می‌گوید: با توجه به اینکه مقام معظم رهبری به صراحت اعلام کردند که باید از این گونه مباحث پرهیز شود؛ بنابر این در وهله نخست دیگر نباید به هیچ وجه این گونه برنامه‌ها پخش شود چه رسد به این برنامه که شائبه قمار بودنش هم وجود دارد که این خود مزید بر علت است. ضمن این که مراجع تقلید هم در این خصوص نظر صریحی داده‌اند.
این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه برنامه برنده باش مباحث جزئی تری دارد که قابل تأمل است، تصریح می‌کند: شورای نظارت بر صدا و سیما حتماً در خصوص نحوه دریافت پول و شیوه درآمدزایی و ارائه جوایز در این برنامه بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد تا مشخص شود این امور چگونه انجام می‌شد.
کاتب با تأکید بر این که آن چیزی که ما در سال رونق تولید به آن نیاز داریم تولید و پخش برنامه‌هایی است که فرهنگ کار و تلاش را توسعه بدهد، می‌گوید: بنابراین نباید در رسانه ملی کسب پول‌های باد آورده را فرهنگ‌سازی کنیم. این گونه برنامه‌ها در واقع مغایر اصول دین و تفکرات ملت ایران است. امیدواریم دیگر شاهد پخش چنین برنامه‌هایی نباشیم.
حال و بویژه پس از این موضعگیری‌های صریح باید دید رسانه ملی به عنوان دانشگاهی عمومی برای فراگیر کردن فرهنگ کار و تلاش در جامعه چه چاره‌ای خواهد اندیشید.
نظر شما